مرحله کاشت:

 قبل از احداث باغ بررسی مسائلی از قبیل شرایط آب و هوایی،منطقه مورد نظر،عوامل اقتصادی،آزمایش خاک و آب،تسطیح و آماده سازی زمین،تهیه نقشه باغ بمنظور کاشت

نهال حائز اهمیت می باشند. 

آماده سازی زمین:

تسطیح زمین باغ و سپس حفر پروفیل جهت مشخص نمودن لایه های خاک و در صورت مطبق بودن یا وجود لایه های سخت باید با لودر کردن محل کاشت درختان،بافت یکنواختی را بوجود آورد.بهترین بافت خاک برای کاشت پسته بافت متوسط ( شنی لومی ) می باشد.زمین باید کاملاً تسطیح شود و چنانچه آب و خاک شیرین باشد،می توان کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی را انجام داد و یا نهال کاشت نمود و اگر آب و خاک شور باشد حتماً باید نهال خزانه ای کاشته شود و در عرض جویها از همان ابتدا حدود 2- 5/1 متر باشد و نهال وسط جویها طوری کاشته شود که آب کاملاً اطراف آن را بگیرید. 

کیفیت آب:

با توجه به مقامت نسبی گیاه پسته نسبت به شوری،برای تولید محصول اقتصادی میتوان از آبهای شیرین تا آبهای باE_C  هشت هزار میکروموس استفاده نمود.

 

کاشت:

1-در محل اصلی به صورت بذر { فقط در آب و خاک شیرین ( 4> E_C ) چهار هزار میکروموس
2-تولید نهال در خزانه و انتقال به زمین اصلی

3-کاشت در کیسه های پلاستیکی در محیط خزانه و سپس انتقال به زمین اصلی

4-تولید نهال به روش ریزازدیاری و کشت بافت در آزمایشگاه و گلخانه و سپس به زمین اصلی

    با توجه به کیفیت خاک ( شور،شور و قلیا ) و مدیریت آبیاری با آبهای شور،بهترین محل برای قرار دادن بذر و یا نهال در وسط نوار کشت می باشد.

 

فواصل کاشت:

3 تا 4 متر در بین درختان و 6 تا 7 متر بین ردیفها توصیه می شود.

 

زمان کاشت:

الف: به صورت بذر و در نیمه دوم اسفند تا اواسط فروردین ماه به عمق 3-2 برابر طول بذر.

ب:نهالها را میتوان در زمستان سال اول یا دوم به زمین اصلی انتقال داد.

بهتر است قبلاً محل کاشت خاک برداری شده ( گوده برداری ) و با مخلوطی از ماسه و کودهای حیوانی پوسیده و شیمیایی پر شوند،سپس بذر یا نهال بر روی آن کاشته شود.

 

آبیاری :

آبیاری گیاه پسته در دوران نهالی(سالهای اول و دوم کاشت) با دور آبیاری 7 روز انجام می گیرد. از سال دوم تا حدود 10 سالگی ( شروع محصول دهی اقتصادی) دور آبیاری 14 تا 20 روز یکبار بسته به نوع خاک اعمال می گردد در درختان بارور در ماههای تیر و مرداد دور آبیاری 25 تا 35 روز بسته به نوع خاک ( سبک تا سنگین) توصیه می گردد.در بقیه ماهها در طول فصل رشد دور آبیاری 30 تا 40 روز قابل توصیه است.نیاز آبی گیاه پسته نیز بسته به سن آن از نهال تا درخت بارور بین 3500 تا 9000 متر مکعب در هکتار در سال متغیر می باشد.

مرحله داشت:

پیوند و روش انجام آن در درخت پسته:

بهترین نوع پیوند،پیوند لوله ای وشکمی بوده که بسته به میزان رشد درخت در سن ( 2 تا 3 سالگی ) انجام می گیرد.

روش پیوند:

درختان در اسفند ماه سربرداری و در اواخر اردیبهشت ماه تا اواسط خرداد عمل پیوند انجاممی شود. پشنهاد می گردد با توجه به اقلیم منطقه و سطح زیر کشت از ارقام زودرس،متوسط رس و دیررس پیوندک تهیه و در قطعات جداگانه پیوند گردند.

 

گرده افشانی:

با توجه به نیاز گرده افشانی و نوع رقم ماده لازم است به ازاء هر 15- 10 درخت یک درخت ماده گرده زا ( درخت نر ) پیوند زده شود گرده افشانی در پسته توسط باد انجام می گیرد.

 

مصرف کودهای شیمیایی:

به منظورتغذیه صحیح درخت پیشنهاد می شود با انجام آزمایش خاک و برگ توصیه های کودی صورت پذیرد.دستورالعمل کلی 300 گرم ازت خالص،300 گرم P205 ،300 گرمk20 ، 20 کیلوگرم کود حیوانی برای هر درخت مصرف شود.برای تعیین میزان عناصر پر مصرف از تجزیه خاک و برای عناصر کم مصرف تجزیه برگ توصیه می شود.

 

زمان کود دهی:

کودهای فسفاته، پتاسه ، میکرو و کودهای آلی در زمستان بصورت چاله کود یا در شیار کودی و کودهای ازته در سه قسط ( قسط اول همراه با آخرین آب قبل از سبز شدن درختان، قسط دوم در اواسط اردیبهشت و قسط سوم همراه با آخرین آب قبل از برداشت محصول به صورت گندم پاش جلو آب آبیاری داده شود).

 

هرس:

هرس فرم:

هدف از انجام هرس فرم، ایجاد اسکلت قوی و محکم، شکل مناسب ومورد نظر، تحریک رشد شاخه های مناسب برای ایجاد تاج متراکم و افزایش رشد شاخه های نگهداری شده می باشد.

شکل مناسب برای فرم درختان پسته فرم جامی می باشد. این شکل باعث به وجود آوردن شاخه های بارده قوی و اسکلت مناسب می باشد.بنابراین هرس فرم جامی توصیه می شود.این عمل طی سالهای اول تا پنجمصورت می گیرد.

هرس فرم در سال اول پس از عمل پیوند در زمین اصلی صورت می گیرد.در فصل سال همین سال از ارتفاع 100- 90 سانتیمتر سربرداری صورت می گیرد و در دومین فصل خواب شاخه های جانبی اولیه ای که رشد یافته اند را بعنوان اسکلت اولیه درخت در نظر گرفته و آنها را از 30-25 سانتیمتر سر برداری می کنیم و در سومین فصل رشد پاجوشها حذف می شوند و در فصل خواب سوم هم ربرداری شاخه های رشد یافته سال دوم انجام می گیرد.

در سال چهارم مانند سال سوم پا جوش ها حذف شده و در فصل خواب سال چهارم شاخه های باریک و بلند و با رشد عمودی را حذف می کنیم و در سال پنجم هرس فرم بایستی تکمیل شده باشد.

 

هرس باردهی درختان پسته

به کلیه عملیاتی که بر روی درختان بارده به منظور قطع قسمتی یا تمام شاخه های درخت انجام میشود،هرس باردهی گویند.هرس باردهی پسته شامل هرس تنک شاخه،هرس سربرداری و حذف پاجوش و شاخه های خشکیده آلوده می باشد.

 

هرس تنک شاخه

هدف از این هرس کاهش تعداد شاخه های فرعی درجه دوم و سوم می باشد که بر حسب موقعیت، میزان رشد،وضعیت باردهی این عملیات بر روی آنها انجام می شود.این عملیات در دوره خواب زمستان و در سنین باردهی اقتصادی محصول انجام می شود.این عمل به منظور کاهش سال آوری توصیه شده و باعث رسیدن آب و مواد غذایی بیشتر به جوانه های گل در حال تشکیل برای محصول سال آینده می شود.

 

هرس سربرداری:

هدف در این روش جلوگیری از رشد رویشی بیش از حد جوانه انتهایی و تقویت جوانه های جانبی می باشد.این عملیات در فصل خواب درخت صورت گرفته و افزایش شاخه های جانبی و سطح باردهی ر به همراه دارد.هرس سربرداری برحسب نوع رقم و شرایط آب و خاک با شدت های متفاوتی صورت می گیرد.با هرس سربرداری شاخه های جانبی در سطح پایین درخت،از تماس با زمین آنها و آلودگی قارچی جلوگیری می شود.

هرس پا جوش ها:

از بین بردن شاخه های پا جوش که دارای رشد عمودی هستند و تنه جوشهایی که از شاخه های اسکلتی اولیه ایجاد می شوند و بر روی نفوذ نور به درون تاج اثر می گذارند و محل مصرف قوی مواد غذایی و آب می باشند الزامی می باشد.

کنترل علفهای هرز: به صورت مکانیکی و شیمیایی در طول سال انجام می شود.

لیسه سیب:Hyponomeuta malinellus

(lep,Hyponomeutidae)



میزبان:درختان سیب ولی گاهی اوقات روی درختان گلابی جنگلی نیز دیده شده.

حشره کامل دارای بالهای رویی سفید رنگ دارای15_22و بطور متوسط18_19

عد د نقطه سیاه است که در تمام سطح بال پراکنده اند.بالهای زیری خاکستری متمایل

به قهوه ای بوده ودارای موهای حاشیه ای به همان رنگ.

حشره نر را می توان از والوهای انتهای شکم که بسیار رشد کرده و پوشیده از

پوشش سفید مخملی است تشخیص داد.انتهای شکم ماده متورم تر از نرو منتهی

به اعضای جنسی می شود که حلقه ای از پو شش مخملی قسمت بالای

آن را احا طه نموده ا ست.

لیسه سیب در سال فقط یک نسل داشته و زمستان را به صورت لاروهای نئونات یا

جوان که قبلا از تخم خارج شده انددر زیر پولکی شبیه پوست درخت روی سر شاخه ها

می گذرانند.

مبارزه بیو لو ژیکی: زنبور Compoplex ensator(Ichneumonidae)

Pseudosorcophaga mamillat,Pimpla turionella

و زنبورEncyryus fusiclolis (Encyrtidae)

پر طاووس گلابی

Saturnia pyri

(Lep.: Saturnidae)

حشره کامل با بالهای باز حدود 140 میلیمتر، خاکستری مایل به قهوه‌ای و روی هر بال لکه درشتی شبیه به چشم وجود دارد. لارو سبز رنگ در حداکثر رشد اندازه آن به 120 میلیمتر می‌رسد و روی حلقه‌های مختلف دارای غده‌های آبی رنگ با موهای بلند است. به گلابی، سیب، بادام و گاهی پسته خسارت می‌زند. لارو از برگ تغذیه می‌نماید. زمستان گذرانی به صورت شفره و یک نسل در سال دارد.







کنترل: با جمع‌آوری لاروهای درشت می‌توان به روش مکانیکی با آن مبارزه نمود

پروانه تخم انگشتری
Malacosoma neustria
(Lep: Lasiocampidae)

این آفت به سیب، گلابی، گوجه، به، گل سرخ، گوجه زینتی و گرهی از درختان جنگلی و غیر مثمر خسارت می‌زند و در اثر تغذیه لارو درخت عاری از برگ می‌گردد.







زیست‌شناسی
یک نسل در سال دارد. زمستان را به صورت دستجات تخم روی شاخه به سر می‌برد. 9 ماه از سال حشره به صورت تخم بوده و در اواسط فروردین ماه تخم تفریخ شده و لاروها به تغذیه از برگها می‌پردازند. لاروها ضمن تغذیه به تنیدن تار پرداخته و حتی رگبرگها را نیز می‌خورند. اولین شفیره در اردیبهشت ماه تشکیل شده و شب پره‌ها از اوایل خردادماه ظاهر می‌شوند. هر حشره ماده پس از جفت‌گیری 100 تا 200 عدد تخم می‌گذارد.



کنترل:
1ـ هرس شاخه‌هایی که روی آنها تخمگذاری شده است در انهدام آفت مؤثر است.

2ـ مبارزه شیمیایی در بهار پس از ظهورلاروهای جوان با یکی از سموم تماسی گوارشی.

سفیده رگ سیاه(Black – Veined White)

Aporia crataegi

(Lep: Pieridae)

پروانه‌ای سفید رنگ با رگبالهای تیره می‌باشد. روز پرواز، به طول 20 میلیمتر با شاخک سنجاقی است. در نرها مفصل آخر شاخک و در ماده‌ها چهار مفصل آخر سفید رنگ است. در اکثر مناق کشور وجود دارد. لارو این آفت از برگهای درختان میوه مانند سیب، گلابی، گوجه، بادام، آلبالو و گیلاس تغذیه می‌نماید. زمستان را به صورت لاروهای غیر کامل (لاروهای سنین 3 و 4) در داخل لانه‌هایی از تارهای خود و برگ درختان تهیه نموده است به سر برده و یک نسل در سال دارد.





کنترل:

زنبور Apanteles glomeratus از Braconidae لاروهای این آفت را پارازیته می‌کند. بریدن و سوزاندن لانه‌های زمستانی آفت، موقع هرس درختان نقش عمده‌ای در کاهش آفت خواهد داشت.

پروانه زنبورمانند درختان سیب
Synanthedon myopaeformis
(Lep: Sesiidae)

این گونه در مناطق وسیع از کشورهای اروپایی و آسیایی انتشار دارد. از آفات مهم درختان سیب می‌باشد. لاروهای این آفت در منطقه کامبیوم در زیر پوست تنه درختان، روی تنه و شاخه‌های اصلی فعالیت دارند و گاهی باعث خشک شدن کامل درختان می‌گردند.


زیست‌شناسی
زمستان گذرانی این حشره به صورت لاروهای سنین مختلف در محل تغذیه یعنی دالانهای پیچ و خم‌دار لارو در زیر پوست می‌باشد. لاروها برای تغذیه به چوب آسیبی نمی‌رسانند بلکه تغذیه آنها از پوست و کامبیوم است. لاروهای زمستان گذران در بهار سال بعد مجدداً شروع به فعالیت کرده و پس از تکمیل دوران لاروی در حالی که طول آنها به حدود 15 تا 18 میلیمتر می‌رسد و به رنگ زرد عسلی به یک خط تیره پشتی درمی‌آیند، در زیر پوست تبدیل به شفیره می‌شوند. لاروها قبل از شفیره شدن پیله‌های مخصوص مرکب از تارهای ابریشمی و خورده‌های پوست و فضولات قهوه‌ای رنگ می‌سازند و در داخل آن تبدیل به شفیره می‌شوند. لاروها پس از یک تا دو هفته و طی دوران شفیرگی کامل شده و پروانه‌ها ظاهر می‌شوند. این زمان در حدود اواسط خردادماه تا اوایل تیرماه می‌باشد. پرواز پروانه‌ها و فعالیت‌های حیاتی آنها شامل جفت‌گیری و تخمریزی در روز انجام می‌شود. ماده تخمهای خود را به صورت انفرادی و گهگاه چند عدد در جوار یکدیگر در شکافها و زخمهای روی پوست تنه و شاخه‌های قطور می‌گذراند. در این رابطه حتی در محل هرس شاخه‌های قطور نیز تخم این حشره دیده شده است. در روی تنه‌های سالم، حشره ماده حتی از ترکهای بسیار خفیف ناشی از تغییرات اقلیمی و عوامل فیزیولوژیک گیاهی نیز جهت تخمگذاری استفاده می‌نماید.



دوره چنینی تخم متفاوت و از 8 تا 20 روز متغیر است. لاروها پس از خروج از راه شکاف و یا زخمی که تخم در آن گذاشته شده است به داخل پوست نفوذ نموده و تغذیه را شروع می‌نمایند. تغذیه هم از بافتهای در حال فساد و هم از بافتهای تازه می‌باشد. فضولات لاروی به صورت دانه‌های ریز قهوه‌ای رنگی بوده که گهگاه از شکافها بیرون زده و محل فعالیت لاروی را مشخص می‌سازد. این لاروها تا بهال سال آینده در همین محلها زمستان را می‌گذرانند. بنابراین یک نسل در سال دارد.



کنترل:
در مورد درختان پذیرای این آفت دو نکته بسیار مهم قابل بحث می‌باشد.

1ـ بیشتر درختانی که جهت تخمریزی انتخاب می‌شوند یا رها شده‌اند و یا از نظر کاشت وضعیتی رضایت‌بخشی ندارند.

2ـ هر نوع شکاف، ترک . زخم روی تنه و شاخه‌ها باعث جلب این آفت برای تخمریزی خواهد گردید. در این رابطه حتی ترک‌ها و تغییر شکل‌های ناشی از عوامل بیماریزا مانند بیماری معروف قارچی خوره که در نقاط میوه‌خیز کوهستانی به فراونی روی درختان سیب رایج است باعث جلب این حشره برای تخمریزی می‌گردد. لذا مهمترین طریقه پیشگیری از حمله و خسارت این آفت رعایت اصول صحیح باغداری، آبیاری به موقع، هرس و پانسمان زخمهای روی تنه با مواد ضدعفونی کننده و چسب پیوند می‌باشد. سم‌پاشی تنه و شاخه‌های اصلی درخت یک هفته پس از ظهور حداکثر حشرات کامل در بهار، تراشیدن آن قسمت از پوست تنه که خشک و فاسد شده و پوشاندن محل زخم با چسب پیوند بسیار مؤثر است.

3- دادن کودهای ازته و حیوانی و انجام آبیاری کافی موجب رشد سریع پوست و خفته کردن آفت می‌گردد.

4- سموم فسفره 3-2 درهزار

5- اندوسولفان(تیودان)

کرم به Quince moth


در سال 1342 ضمن بررسی‌های دواچی و اسماعیلی در زمینه زیست‌شناسی و مبارزه با کرم سیب معلوم گردید که کرم‌زدگی میوه‌های سیب، گلابی و بخصوص به منحصر به کرم سیب نیست و گاهی در میان میوه‌های آلوده لاروهای قرمز ارغوانی رنگی مشاهده می‌شود که اگرچه نحوه خسارت آنها به گونه کرم سیب شباهت نسبی دارد ولی از نظر شکل‌شناسی کاملاً قابل تفکیک می‌باشند. همچنین مشاهده گردید که تعداد لاروهای ارغوانی رنگ نسبت به کرم سیب هرچه به پاییز نزدیک‌تر می‌شویم در زیر پوستکهای تنه درختان سیب و گلابی بیشتر می‌شود. با تفکیک لاروها بر حسب مشخصت ظاهری و قرار دادن آنها در انکوباتور شب‌پره‌هایی بدست آمد که از نظر شکل ظاهری کاملاً از کرم سیب متمایز بودند. نمونه‌هایی از این حشرات برای تشخیص گونه به زوریخ ارسال گردید و بوسیله سوتر W.Sauter گونه E.bigella تشخیص داده شد. لاروهای این آفت اخیراً زیر پوست درختان انار مشاهده شده است.

زیست‌شناسی:

کرم به زمستان را به صورت لاروهای کامل در داخل پیله‌های خاکستری رنگ و کشیده به سر می‌برند. لاروهای زمستان گذران در اواخر اسفندماه به شفیره تبدیل می‌شوند. شفیره در اوایل فروردین و کمی قبل از باز شدن شکوفه‌های سیب به حشرات کامل تبدیل می‌شوند. لارو این حشره دارای دو رفتار چوبخواری و میوه‌خواری است. لاروهای چوبخوار فاقد دیاپوز اجباری و لاروهای میوه‌خوار دارای دیاپوز اجباری می‌باشند. رفتار چوبخواری در اول فصل (نسل بهاره) مشاهده می‌شود. برخی از لاروها تا آخر فصل این رفتار را ادامه می‌دهند. دوران چوبخواری روی سیب و گلابی و دوران میوه‌خواری روی به و گردو انجام می‌گیرد. پروانه‌های خارج شده از لاروهای زمستان گذران قسمت اعظم تخمهای خود را در شکاف‌های تنه و شاخه‌ها می‌گذارند و لاروهای حاصل از آنها شروع به چوبخواری می‌نماید. محل تغذیه، عمق پوست و ناحیه کامبیوه است. البته تعدادی از تخمها در طول بهار روی میوه‌ها نیز گذاشته می‌شوند که لاروهای حاصل هیچگاه قادر به ادامه این شیوه زندگی نیستند. میوه‌خواری از اوایل تابستان شروع می‌گردد. در این زمان تخمها اغلب به صورت انفرادی وگاهی 2 تا 6 تایی در روی میوه، شکاف تنه درخت گذاشته می‌شود. حشرات ماده محل تصال دم میوه را به سطح آن ترجیح می‌دهند، لاروها بیشتر از فرو رفتگی محل اتصال دو میوه وارد آن می‌شوند، در صورتیکه خراش‌هایی در سطح میوه وجود داشته باشد از محل خراش‌ها نیز داخل می‌شوند. یک لارو معمولاً چند میوه را مورد حمله قرار می‌دهد. میوه‌های گردو معمولاً نمی‌ریزند. لاروها از زیر پریکارپ و پوشش دانه آندوکارپ و گاهی از دانه تغذیه می‌نمایند. لاروها ممکن است در داخل میوه تبدیل به شفیره شوند. این آفت در شرایط کرج 3 تا 4 نسل در سال دارد و تراکم آن در نسل آخر به حداکثر خود می‌رسد. به همین دلیل خسارت آن در آخر تابستان و پاییز به خصوص روی سیب و گلاهی و به خیلی شدید است.

کنترل شیمیائی:

1. فوزالن(زولون) EC35% و 1.5 در هزار
2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2 درهزار
3. دیازینون EC60% و 1 درهزار
4. دیازینون WP40% و 1.5درهزار
5. اتریمفوس(اکامت) EC50% و 1در هزار
6. آزینفوس متیل WP20% و 2در هزار
سمپاشی پیش بهاره (زمستانه)درختان دانه دار(سیب وگلابی)

مناسبترین زمان سمپاشی از اغاز تورم جوانه ها تا مرحله صورتی رنگ شدن غنچه ها (قبل از باز شدن گلها)میباشد.
این توصیه بمنظور مبارزه با مراحل زیستی مختلف افاتی مانند کنه ها-شته ها –شپشکهای نخودی –پسیل گلابی –لیسه درختان میوه –کرمهای جوانه خوار صورت می گیرد.
فرمول سمپاشی: روغن ولک 10تا20 در هزار
سموم حشره کش
نام سم
گوزاتیون
مالاتیون
دیازینون-زولون
کنفیدور
دورسبان
میزان
2در هزار
2درهزار

5/1درهزار

5/0در هزار

5/1در هزار


برای مبارزه با تخم کنه می توان از اپلو به نسبت 5/0در هزار با روغن مخلوط نمود .
جهت کنترل بیماری اتشک و افات به صورت توام میتوان از تر کیب بردو وروغن به نسبت 2در صد در اغاز تورم جوانه ها و نسبت 1در صد در مرحله غنچه صورتی استفاده نمود.
در صورت مصرف قارچکشهای بنومیل و دودین برای مبارزه با لکه سیاه سیب و گلابی این سموم چند روز بعد همزمان با باز شدن جوانه های برگ و بعد از روغن محلول پاشی گردد واز اختلاط سموم قارچکش فوق با روغن خودداری شود.

کرم سفید ریشه

Polyphylla ollivieri

(Lep: Scarabaeidae)

این حشره در اکثر مناطق ایران وجود دارد و از ریشه گیاهان مختلفی تغذیه می‌نماید. از این جهت می‌توان به گیلاس، گلابی، سیب، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو، آلبالو، انار، مو، تاج خروس وحشی، گونه‌های Chenopodium، خیار، بادمجان، لوبیاسبز، کدو، سیب‌زمینی، یاس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلایول، چمن، تبریزی، بید و نارون اشاره نمود.

 

زیست‌شناسی
این حشره طول یک نسل را در 3 سال طی می‌کند. در شریط مساعد تغذیه‌ای و خاک می‌تواند یک نسل را در طی دو سال بگذراند. زمستان را به صورت لارو به سر می‌برد و در بهار سال سوم قبل از آنکه وارد مرحله شفیرگی شود یک محفظه گلی برای خود درست می‌کند و در آنجا تبدیل به شفیره می‌شود (در برخی موارد خانه شفیرگی ساخته نمی‌شود). دوره شفیرگی 17 تا 24 روز می‌باشد.حشرات کامل از دهه سوم خردادماه تا دهه سوم مردادماه بسته به شرایط محیطی منطقه ظاهر می‌گردند. اوج خروج معمولاً در تیرماه است. حشرات کامل برای خروج در خاک سوراخهایی ایجاد و خارج می‌شوند. سپس از برگ درختان مثمر و غیرمثمر تغذیه می‌نمایند. تمام فعالیت‌های حیاتی، تغذیه، جفت‌گیری و تخمریزی در غروب و اوایل شب انجام می‌گیرد.

در روز حشرات کامل بدون هیچ فعالیتی در لابه‌لای شاخ و برگ درختان و جاهای امن به سر می‌برند. جفت‌یری در اوایل شب و اغلب در روی شاخه‌ها انجام می‌شود. تخمریزی معمولاً چند روز (معمولاً 4 روز) بعد از جفت‌گیری انجام می‌شود. حشره کامل مادهبا پاهای جلویی خود زیر خاک رفته و در منطقه‌ای مناسب که غذای کافی برای لاروسن اول وجود دارد تخم‌ریزی می‌کند. تخم‌ها به صورت انفرادی یا دسته‌های تا شش عددی در عمق صفر تا 12 سانتیمتری خاک گذاشته می‌شود. دوره جنینی یا Incobation period در منطقه کرج و شهریار 30 تا 35 روز است. حشره دارای 3 سن لاروی است. لارو سن اول از مواد هوموسی یا ریشه علفهای هرز و سنین دو و سه لاروی از ریشه درختان تغذیه می‌کنند. لارو در خاکهای مرطوب فعالیت بیشتری دارد. فعالیت این حشره در سطح باغ لکه‌ای است.


مبارزه
1ـ جمع‌آوری حشرات کامل از اواخر بهار به بعد

الف‌ـ جمع‌آوری حشرات در صبح زود بوسیله تکاندن درختان

ب‌ـ جمع‌آوری حشرات کامل با کمک نور چراغ

2ـ از بین بردن علف‌های هرز سطح باغ از علف‌های هرز یکساله و چند ساله چون منبع غذایی خوبی برای لاروهای سن اول است.

3ـ شخم زمستان و جمع‌آوری لاروها در اسفندماه

4ـ مبارزه شیمیایی با استفاده از دیازینون (3 تا 3.5 لیتر) و پودر وتابل لیندین 10 کیلو در هکتار به طریق محلول پاشی پای درخت در اوایل بهار و اوایل تابستان. بهتر است بعد از ریختن محلول پای درخت آبیاری سبکی نیز انجام شود.

5ـ امروزه از باکتری Bacillus popilliae بر علیه این آفت استفاده می‌کنند که باعث بوجود آمدن بیماری شیری (Milky disease) در لاروها می‌شود.

6ـ قارچ Metarrhizium anisopliae نیز روی لاروها تأثیر دارد

شته سبز سیب Green apple aphi

Aphis pomi

(Hom.: Aphididae)

این شته در سراسر کشور هر جا که سیب کشت شود وجود دارد. این آفت به برگ و نوک شاخه‌های نورس، جوانه‌ها حتی گلها نیز خسارت می‌زند و باعث کم شدن محصول می‌گردد. گیاهان میزبان آن شامل سیب، گلابی، به، زالزالک و ازگیل می‌باشد. در نهالستان‌ها و روی درختان جوان خسارتش بسیار شدید است. حمله شدید آن در باغهای بارده نیز به فراوانی دیده می‌شود. در درختان چه پیر و چه جوان پاجوش‌ها بیشتر در معرض حمله این شته قرار دارند. بر اثر تغذیه این حشره برگهای جوان تغییر شکل می‌دهند. در این گونه پیچش برگها غالباً عرضی است. به عبارتی کلی‌تر برگهای جوان انتهایی بیشتر از همه در معرضحمله قرار دارند و بیشترین خسارت را می‌بینند.



زیست‌شناسی

سیکل زندگی این شته از نوع Holocyclic می‌باشد. زمستان گذرانی به صورت تخم است. این تخمها معمولاً روی شاخه‌های یکساله گذاشته می‌شوند. روی شاخه‌های سنین دیگر نیز ممکن است بتوان تخمی پیدا نمود. زمان تفریخ تخمها مصادف با باز شدن جوانه‌هاست. فعالیت بهار این آفت شدید است و روی اعضا فعال و جوان گیاهی به سرعت به زنده‌زایی ادامه داده و مهمترین خسارت خود را در همان زمان وارد می‌آورد.




با بالا رفتن جمعیت، بالدارهایی در مجموعه شته‌ها ظاهر می‌شوند که انتشار آفت را به سایر درختان میزبان که در مجاورت قرار دارند به عهده می‌گیرند. این شته میزبان ثانوی برای تابستان گذرانی ندارد به عبارت دیگر تمام نسلهای خود را روی درختان میوه سردسیری که قبلاً اسامی آنها ارائه شد طی می‌نماید و اگر مشاهده می‌شود که در طول تابستان جمعیت آن به شدت کاهش می‌یابد به علت مهاجرت به طرف میزبانهای ثانوی نیست بلکه این کاهش نتیجه اثر حرارت شدید محیطی، ایجاد تغییراتی در شیره گیاهی و فعالیت قابل توجه دشمنان طبیعی این شته می‌باشد. از اوایل پاییز به بعد در جمعیت این شته فزونی محسوسی در مقایسه با جمعیت تابستانی پدیدار می‌گردد. افراد جنسی از اواخر مهر شروع به ظاهر شدن می‌کنند و تخمریزی تقریباً بلافاصله آغاز می‌گردد.

تعداد نسل شته سبز سیب در سال بر حسب شرایط آب و هوایی محل فرق کرده و معمولاً 15 تا 20 نسل در سال تولید می‌کند. این شته یک میزبانه است.

کنترل شیمیایی:

اگر شته‌ها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دی متون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده می‌شود ولی اگر موجب پیچیدگی نشوند از پریمیکارب (پریمور)‌ که یک شته کش اختصاصی است، استفاد می‌شود. برای مبارزه با شته‌های سبزی و جالیزی از هپتنوفوس (هوستاکوئیک) استفاده می‌شود چون اثر سریع داشته ولی کم دوام است.همچنین سموم پر دوام در اوایل فصل مصرف شود.

1. تیومتون(اکاتین) EC 60 % یک در هزار

2. اکسی دیمتون متیل EC25% یک درهزار

3. مالاتیون EC25% دو درهزار

4. پیریمیکارب(پریمور) Df50% نیم درهزار

5. پیریمیکارب WP50% نیم درهزار

6. هپتنفوس EC50% یک در هزار

7. دیازینون EC60% یک در هزار

سنک گلابی (Pear lace bug)

Stephannts pyri

(Hem.: Tingitidae)


در تمام مناطق میوه‌خیز کشور یافت می‌شود. میزبان آن سیب، گلابی و در درجه دوم به گیلاس و گاهی نیز هلو، زردآلو، گوجه، زالزالک و ازگیل، به ژاپونی و گل سرخ خسارت وارد می‌آورد. برگها در محل تغذیه فاقد کلروفیل شده و بهص ورت نقاط زرد رنگ در سطح فوقانی برگ دیده می‌شود. این نقاط با تغذیه‌های مداوم قهوه‌ای شده و سپس برگها می‌ریزند. حشره کامل و پوره‌ها پشت برگها فضولاتی تولید می‌کنند که به صورت نقاط سیاه رنگ همراه با مایع چسبنده‌ای می‌باشد. درختان آلوده ضعیف شده برگها قبل از خزان می‌ریزند. اگر شدت آلودگی زیاد باشد میوه‌ها هم ریزش می‌کنند.

زیست‌شناسی

زمستان را به صورت حشره کامل که از لحاظ جنسی هنوز بالغ نشده است در زیر پوستک درختان و زیر برگهای خشک درز و شکاف تنه درخت و دیوار و سایر پناهگاهها به سر می‌برد. طول بدن حشرات کامل حدود 3 تا 4 میلیمتر و به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری می‌باشد. بالها مشبک، طول بالها تقریباً دو برابر طول بدن است. در بهار حشرات کامل مصادف با باز شدن کامل برگها ظاهر می‌شودند و پس از جفت‌گیری حشرات ماده داخل نسج در سطح زیرین برگ تخمریزی می‌کنند و روی آنها را با ترشحات سیاه رنگ می‌پوشاند. پوره‌ها به فاصله 30 تا 40 روز از تخم خارج می‌شوند. دوره پورگی 4 تا 5 هفته و در این مدت پوره‌ها 5 بار جلد عوض می‌کنند. 2 تا 3 نسل در سال دارد.



مبارزه

1ـ از بین بردن برگهای خشک و پوستک‌های تنه درختان

2ـ شخم پاییزه

3ـ استفاده ازسموم فسفره آلی ماند اکامت و زولون

سرخرطومی سیب Apple blossom weevil

Anthonomus pomorum
(Col.: Curculionidae)

میزان اصلی آن سیب و علاوه بر آن به سایر درختان میوه دانه‌دار هم خسارت می‌زند، حشره کامل قبل از جفت‌گیری و تخمریزی از جوانه‌ها، برگ، گلهای هنوز کاملاً بسته، حتی شاخه‌های بسیار کوچک حامل جوانه‌های گل و برگ تغذیه می‌کند. لارو نیز از اندامهای زایا نظیر پرچم‌ها و تخمدان‌های گل و میوه جوان تغذیه می‌کند. غنچه‌های مورد حمله باز نشده، گلبرگها خشک، غنچه‌ها قهوه‌ای و بسته باقی می‌مانند و سوراخی در آن بوجود می‌آید. در داخل غنچه آلوده تخم، لارو یا شفیره آفت ملاحظه می‌گردد.

 




زیست‌شناسی

حشره کامل در شکاف یا زیر پوست تنه درختان و یا پناهگاههای دیگر زمستان را به سر می‌برد. در اواخر اسفند و یا فروردین پناهگاههای زمستانی را ترک کرده و شروع به تغذیه از غنچه‌ها می‌نماید. ماده‌ها یک تا دو روز پس از جفت‌گیری شروع به تخمریزی داخل غنچه‌های سبز می‌کنند. حشره ماده با خرطوم خود سوراخی در غنچه ایجاد می‌کند سپس چرخیده و انتهای شکم را در مقابل سوراخ قرار داده و تخمریزی می‌کند. تخم پس از 5 تا 15 روز تفریخ شده و لاروها پس از 2 تا 3 هفته تغذیه در داخل غنچه‌ها تبدیل به شفیره می‌گردند. دوره شفیرگی یک تا دو هفته می‌باشد. سپس سرخرطومی‌های نسل جدید غنچه را سوراخ کرده و از آن خارج می‌شوند و در پناهگاههای مختلف زمستان گذرانی می‌کند. این حشره یک نسل در سال دارد.

کنترل شیمیایی:

از سموم توصیه شده در مرحله غنچه قبل ازباز شدن گلها استفاده می کنیم

1. اندوسولفان EC35% و 1.5 درهزار

2. دیازینون wp40% و 1در هزار

3. فوزولن EC35% و 1.5 در هزار

کرم جگری یا کرم نجار (Goat moth)
Cossus cossus

(Lep: ossidae)

این آفت از نظر خسارت کم و بیش زمانند پروانه فری می‌باشد. بیشتر در نواحی معتدله سرد و مرطوب انتشار دارد. حشره کامل به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری است و عرض آن با بالهای باز گاهی به 80 میلیمتر می‌رسد. لاروهای جگری رنگ هستند بدین ترتیب که قسمت پشتی قهوه‌ای مایل به قرمز و در پهلو زرد پررنگ به نظر می‌رسند. (لاروهای کامل طولشان به 100 میلیمتر هم می‌رسد).


از نظر گیاهان میزبان این آفت به سیب، گلابی، به، گوجه و بسیاری از درختان غیرمثمر و جنگلی حمله می‌نماید. در این بین، درختان سیب بیشتر مورد حمله قرار می‌گیرند. گفته می‌شود که این آفت به درختان مسن بیشتر حمله می‌کند. رژیم غذایی این آفت چوبخواری است لاروها از منطقه پوستی، کامبیوم و چوب درختان میزبان تغذیه می‌کنند. این گونه درختان که از بین ضعیف‌ها انتخاب می‌گردند دچار ضعف بیشتری شده نهایتاً با حمله سایر حشرات چوبخوار نابود می‌گردند. برخلاف کرم خراط این لاروها به ندرت به شاخه‌های جوان خسارت وارد می‌کنند.


زیست‌شناسی
زمستان گذرانی به صورت لارو در درون تنه درختان و بدون دیاپوز اجباری است. هر دو سال یک نسل دارد. لارو پس از تکمیل رشد خود برای شفیره شدن خود را به نزدیکی سوراخ ورودی می‌رساند. لارو با استفاده از ترشحات بزاقی خانه شفیرگی آمیخته از خاک و ذرات چوب ساخته و تبدیل به شفیره می‌شود. دوره شفیرگی 3 تا 4 هفته و حتی گاهی 6 هفته طول می‌کشد. ظهور حشرات کامل در اواخر بهار و اوایل تابستان صورت می‌گیرد. حشره ماده پس از جفت‌گیری تخمهمای خود را به صورت دسته‌های 15 تا 50 تایی در شکاف پوست تنه درخت قرار می‌دهد. حداکثر تعداد تخم از 1400 تا 1900 متغیر و به طور متوسط 1000 عدد است. دوره جنینی تخم 14 روز سپس لاروهای جوان خارج و وارد پوست می‌شوند و از قسمت‌های درونی تنه و شاخه تغذیه می‌نمایند.



مبارزه
1. چون سوراخ خروجی و ورودی لارو حشره یکی است از طریق مبارزه مکانیکی و با فرو بردن یک مفتول سیمی در دخل سوراخ می‌توان لارو را زخمی کرد یا کشت.

2. با توجه به اینکه حشره فقط درختان پیر و ضعیف را مورد حمله قرار می‌دهد رعایت اصول بهداشت بهترین راه پیشگیری از این آفت می‌باشد.

3. آبیاری و تغذیه مناسب باعث حفظ فشارآوندی مناسب درگیاه می شود ولارو آفت نمی تواند به راحتی به چنین گیاهانی حمله کند.

کرم به Quince moth
Euzophera bigella

در سال 1342 ضمن بررسی‌های دواچی و اسماعیلی در زمینه زیست‌شناسی و مبارزه با کرم سیب معلوم گردید که کرم‌زدگی میوه‌های سیب، گلابی و بخصوص به منحصر به کرم سیب نیست و گاهی در میان میوه‌های آلوده لاروهای قرمز ارغوانی رنگی مشاهده می‌شود که اگرچه نحوه خسارت آنها به گونه کرم سیب شباهت نسبی دارد ولی از نظر شکل‌شناسی کاملاً قابل تفکیک می‌باشند. همچنین مشاهده گردید که تعداد لاروهای ارغوانی رنگ نسبت به کرم سیب هرچه به پاییز نزدیک‌تر می‌شویم در زیر پوستکهای تنه درختان سیب و گلابی بیشتر می‌شود. با تفکیک لاروها بر حسب مشخصت ظاهری و قرار دادن آنها در انکوباتور شب‌پره‌هایی بدست آمد که از نظر شکل ظاهری کاملاً از کرم سیب متمایز بودند. نمونه‌هایی از این حشرات برای تشخیص گونه به زوریخ ارسال گردید و بوسیله سوتر W.Sauter گونه E.bigella تشخیص داده شد. لاروهای این آفت اخیراً زیر پوست درختان انار مشاهده شده است.

زیست‌شناسی:
کرم به زمستان را به صورت لاروهای کامل در داخل پیله‌های خاکستری رنگ و کشیده به سر می‌برند. لاروهای زمستان گذران در اواخر اسفندماه به شفیره تبدیل می‌شوند. شفیره در اوایل فروردین و کمی قبل از باز شدن شکوفه‌های سیب به حشرات کامل تبدیل می‌شوند. لارو این حشره دارای دو رفتار چوبخواری و میوه‌خواری است. لاروهای چوبخوار فاقد دیاپوز اجباری و لاروهای میوه‌خوار دارای دیاپوز اجباری می‌باشند. رفتار چوبخواری در اول فصل (نسل بهاره) مشاهده می‌شود. برخی از لاروها تا آخر فصل این رفتار را ادامه می‌دهند. دوران چوبخواری روی سیب و گلابی و دوران میوه‌خواری روی به و گردو انجام می‌گیرد. پروانه‌های خارج شده از لاروهای زمستان گذران قسمت اعظم تخمهای خود را در شکاف‌های تنه و شاخه‌ها می‌گذارند و لاروهای حاصل از آنها شروع به چوبخواری می‌نماید. محل تغذیه، عمق پوست و ناحیه کامبیوه است. البته تعدادی از تخمها در طول بهار روی میوه‌ها نیز گذاشته می‌شوند که لاروهای حاصل هیچگاه قادر به ادامه این شیوه زندگی نیستند. میوه‌خواری از اوایل تابستان شروع می‌گردد. در این زمان تخمها اغلب به صورت انفرادی وگاهی 2 تا 6 تایی در روی میوه، شکاف تنه درخت گذاشته می‌شود. حشرات ماده محل تصال دم میوه را به سطح آن ترجیح می‌دهند، لاروها بیشتر از فرو رفتگی محل اتصال دو میوه وارد آن می‌شوند، در صورتیکه خراش‌هایی در سطح میوه وجود داشته باشد از محل خراش‌ها نیز داخل می‌شوند. یک لارو معمولاً چند میوه را مورد حمله قرار می‌دهد. میوه‌های گردو معمولاً نمی‌ریزند. لاروها از زیر پریکارپ و پوشش دانه آندوکارپ و گاهی از دانه تغذیه می‌نمایند. لاروها ممکن است در داخل میوه تبدیل به شفیره شوند. این آفت در شرایط کرج 3 تا 4 نسل در سال دارد و تراکم آن در نسل آخر به حداکثر خود می‌رسد. به همین دلیل خسارت آن در آخر تابستان و پاییز به خصوص روی سیب و گلاهی و به خیلی شدید است.

کنترل شیمیائی:

1. فوزالن(زولون) EC35% و 1.5 در هزار

2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2 درهزار

3. دیازینون EC60% و 1 درهزار

4. دیازینون WP40% و 1.5درهزار

5. اتریمفوس(اکامت) EC50% و 1در هزار

6. آزینفوس متیل WP20% و 2در هزار

سوسک سر شاخه خوار                                          Hylesinus  vestitus  Fuchs

علائم خسارت این آفت شامل وجود سر شاخه های کم برگ یا عاری از برگ و خوشه میباشد که نهایتأ می تواند به خشکی کامل آنها منجر شود . در صورتی که سر شاخه خشک از قسمت نوک آن تا قسمتی که سبز باقیمانده به دقت مورد بازدید قرار گیرد ، میتوان جوانه هایی را پیدا کرد که روی آنها سوراخی وجود دارد که در واقع  محل ورود آفت به شاخه است . مخصوصأ در درخت های ابتدای ردیف های باغ می توان سر شاخه هایی که در نوک و یا اطراف دارای جوانه باز نشده و دارای سوراخ است پیدا کرد . اگر با قیچی یا چاقو شاخه از محل همین سوراخ نصف شود سوسک ریز برنگ زرد خرمایی و یا لارو ریز آن در درون شاخه زندگی می کند قابل مشاهده است .      

عوامل تشدید خسارت سوسک سر شاخه خوار

    این سوسک برای ادامه زندگی خود در فصل پاییز نیاز به شاخه های نیمه خشک که شیره نباتی در آن جریان نداشته باشد ، دارد و باغدا ر با ریختن شاخه های هرس ( پرتال ) شده در باغ نیازآفت به محل زمستان گذرانی را تامین می کند. بنا براین سوسک های سر شاخه خوار درچوبهای نیمه خشک و ریخته شده در کف باغ و یا در کنار کرتها زمستان را گذرانده و در بهار به سراغ درختان آمده ، جوانه های بین برگ و سرشاخه را سوراخ کرده و چند سانتیمتری از داخل شاخه را نیز می خورند . این سر شاخه ها  کم کم خشک و بی رنگ و بدون محصول شده و بدین واسطه جلوی رشد و باردهی درخت گرفته می شود .

مبارزه با سوسک سر شاخه خوار پسته

مبارزه با این آفت که باغداران آنرا اصطلاحأ « سوسکو » می نامند بسیارآسان است و بعد از گذشته یکسال نتایج آن به خوبی قابل مشاهده است . مهمترین کار آن است که در تابستان از ابتدای باغ شروع  به پیدا کردن سر شاخه های خشکیده و یا کم رشد ( کم زور) کرده و بوسیله قیچی هرس ، آنها را بریده و همگی آنها را در گونیها یی ریخته و به بیرون از مزرعه انتقال داد و هر چه زودتر آنها را سوزاند زیرا اغلب آنها به این آفت آلوده هستند .

توصیه  دیگر به آن  دسته از باغدارانی است که در نزدیکی محل باغ سکونت دارند است ، چون     نگهداری چوبهای حاصل از هرس برای مصارف خانگی ( هیزم وغیره ) محل بسیار مناسبی برای این    آفت است بنـابراین بایـد بطور جدی ازنگهـداری چوب پسته در منـازل خود داری کرده و یا آنها را نیمسوزکرد.

اگر بعلت موقعیت باغ و یا شدّت خسارت نیاز به مبارزه شیمیایی( سمپاشی )بود از فرمول زیر میتوان برای سمپاشی استفاده کرد:

(آندوسولفان 2.5 لیتر + نفت سفید  10 تا 15 لیتر + صابون مایع 2.5 لیتر ) در هزار لیتر آب

 

 

سوسک ریشه پسته                     Capnodis cariosa hauseri Obenberger   

    اگر بدون هیچ دلیل ظاهری درختان باغ در حال زوال و خشکی هستند و روی شاخ و برگها علائمی از آفت یا بیماری دیده نمی شود ، به احتمال زیاد علت آن را باید در ریشه های درخت پیدا کرد . در این مؤقعیت باید خاک اطراف درخت را از یک سمت کنار زده ، دقت شود آیا پوست تنه درخت در قسمتی که زیر خاک قرار می گیرد سست و تیره رنگ شده است یا خیر ، اگر پوست این قسمت و قسمتهایی پایین تر براحت کنده شده و یا از آن شیره قهوه ای رنگی خارج شده درخت به گموز مبتلا است ، در غیر اینصورت باید از ریشه های آن نمونه برداری و به آزمایشگاه بررسی آفت برده شود تا معیین شود آیا خسارت لارو سوسک ریشه در آن وجود دارد یا خیر .

    مناطق انتشار این سوسکها را در کرمان ، فارس ، قزوین و دامغان گزارش شده است . در استان کرمان در پسته کاریهای مناطق رفسنجان ، سیرجان و جبالبارز مشاهده شده است . آلودگی درختان به لاروهای این سوسک باعث ضعف روزافزون و نهایتأ مرگ درختان می شود . 

مبارزه

    بهتر آن است که با رسیدگی بیشتر و مداوم درختان باغ را شاداب و قوی نگاه داشت ، اقداماتی مثل شخم خاک اطراف درختان ، کود دهی لااقل هر دو سال یکبار و نیز و هرس هر ساله باعث رونق درختان شده و آفاتی از این قبیل که جزء آفات ثانویه محسوب می شوند قادر به حمله به درختان شاداب نبوده به سراغ چنین باغهایی نمی آیند .اگر بدلایلی درختان باغ به سوسک ریشه پسته آلوده شد می توان به طریق زیر برعلیه آن مبارزه کرد :

مخلوط 6 در هزار آندوسولفان در آب به دور طوقه ( جایی که تنه درخت در خاک قرار می گیرد ) ، پاشیده شود ، زمان این سمپاشی در بهار می باشد .

زنبور مغزخوار سیاه          Eurytoma Plotnikovi Nikolskaya        

    این آفت در پسته کاریهای استان کرمان خسارت اقتصادی نمی زند و اهمییت ندارد اما در اصفهان ، قزوین و سمنان در سالهای گذشته خسارت قابل توجهی داشته است . نحوه عمل این زنبور بدین شکل است که زنبور ماده تخم خود را زیر پوست سبز دانه پسته گذاشته و سپس لاروی که از این تخم خارج می شود تمام سال در آن مانده و باعث خشک و چروکیده شدن پسته می شود .

    پسته هایی که در آنها آفت وجود دارد در کف باغ ریخته و سال بعد همزمان با تشکیل میوه های جدید ، زنبورهای جوان از آنها خارج شده ، به سراغ دانه های جوان رفته و بر روی آنها تخمگذاری می کند . بنابراین آفت مذکور هر سال یک نسل از زندگی خود را کامل می کند . 

مبارزه با زنبور مغزخوار سیاه پسته

    روشی که تا کنون برای دفع این آفت توصیه می شود و بسیار نتیجه بخش و عملی است جمع آوری و سوزاندن پسته های ریخته در کف باغ یا خشکیده بر روی درخت است ، این عمل را باید در پائیز پس از برداشت محصول انجام داد . چون با انجام این روش منابع آلودگی سال بعد از بین برده شده و بنابراین تأثیر آن قطعی خواهد بود . در حالیکه روش کنترل شیمیایی تأثیری بر آفت ندارد زیرا دوره لاروی در داخل میوه پسته طی شده و سم نیز امکان رسیدن به آفت را ندارد .

 

زنبور مغزخوار طلایی پسته Megastigmus Pistacise Walker              

این آفت نیز همانند مورد قبلی در پسته کاریهای استان کرمان بندرت دیده می شود اما در مناطق قزوین ، اردکان ، خراسان ، ورامین و ساوه انتشار دارد . نحوه زندگی آن همانند آفت قبلی است با این تفاوت که در هر دانه ممکن است بیش از یک تخم بگذارد و چون رشد سریعتری دارد قادر است در طی یک سال دو نسل را بوجود آورد .

    به منظور مقابله با خسارت این آفت بایستی همانند زنبور مغزخوار سیاه پسته ، میوه های ریخته در باغ و آنهایی را که روی درخت باقیمانده است جمع آوری کرده و سوزانده . امروزه در کالیفرنیای آمریکا نیز که پسته کاریهای وسیعی وجود دارد از تله های زرد چسبنده خاصی برای رد یابی این آفت در باغ استفاده می شود و تنها راه کنترل بکار رفته نیز موارد گفته شده در بالا می باشد .

سن های زیان آور پسته

سن ها معمولأ بر روی گیاهان علفی و درختچه ها زندگی می کنند و بعضی از آنها در صورت دست زدن بوی نا مطبوعی از خود پخش می کنند . سن ها گهگاه در اثر از بین رفتن زیستگاه های آنها یا افزایش بیش از حد جمعیت آنها به سراغ باغهای پسته می آیند . این حشرات می توانند باعث خشک شدن میوه های در حال مغز گرفتن شده و از چنین پسته هایی قطره شفافی خارج می شود که محل تغذیه سن را نشان می دهد . در مراحل پیشرفته ، تغذیه سن ها باعث لکه فرو رفته و قهوه ای رنگ در مغزها می شود . سن ها دارای خرطوم تیزی هستند که آنرا برای مکیدن مغز پسته بکار می برند اما قبل از آن بزاق خود را به دانه پسته وارد کرده ، قسمتی از مغز را حل کرده و سپس آنرا می مکند که باعث بدمزه شدن آنها نیز می شود .

چهار گونه سن در روی پسته گزارش شده است ؛ سن سبز با لکه سفید ، سن سبز یکدست ، سن قهوه ای و سن قرمز . همه این سن ها علاوه بر تغذیه از مغز پسته می توانند بیماری ماسوی پسته رانیز منتقل کنند . ( در مورد ماسوی پسته در قسمت بیماریها توضیح خواهم داد )

•1.               سن های سبز با لکه سفید در انتهای سپرچه Brachynema germari                           

•2.               سن های سبز یکدستAcrosternum millieri                                                        

•3.               سن قهوه ای پسته Apodiphus amygdale                                                              

•4.               سن قرمز پسته Lygaeus panderus                                                                              سن و نحوه خسارت آن روی خوشه های پسته

مبارزه با سن های زیان آور

    سن ها آفت اصلی پسته نبوده و اغلب اهمیتی به اندازه آفات اولیه مانند پسیل ، زنجره و غیره ندارد ، در طبیعت بکر که سمپاشی وجود ندارد تعداد این سن ها بوسیله دشمنان طبیعی که دارند در حد تعادل تغییر می یابد اما در باغهای تحت فشار شمپاشی ، سموم دفع آفات باعث حذف دشمنان طبیعی سن ها می شود .

در باغهای پسته در موقع حمله سن ها باید اقداماتی را انجام داد :

•1.                 اول اینکه در هنگام هجوم سن ها ، علفهای هرز اطراف و داخل باغ را نباید از بین برد زیرا باعث حمله سن ها به درختان می شود .

•2.                 دوم اینکه اگر جمعیت سن ها به حد خسارت رسید با نظر کارشناس آفات می توان با یکی از سموم زیر سمپاشی کرد :

·       فنتیون ( لبایسید ) به نسبت 1 تا 1.5 در هزار

·       فنیتروتیون ( سومیتیون ) به نسبت 1.5 تا 2 در هزار

دشمنان طبیعی سن ها

    تا کنون زنبورهای پارازیتوئید تخم به نامهای .Ooencyrtus spp و چند گونه متعلق به جنس Trissolcus از تخم گونه های متعلق به جنس Brachynema و Acrosternum جمع آوری شده است .

آفات کنه ای پسته

    کنه ها بند پایانی بسیار ریزند که با چشم غیر مسلح نمی توان آنها را دید اما خسارت نمونه های آفت آنها قابل مشاهده است ، از انواع مختلف کنه ها عده ای از گیاهان تغذیه می کنند ، عده ای دیگر نیز همانند عنکبوتها شکارچی حشرات می باشند و تعداد محدودی انگل انسان و دام هستند .

1- کنه گالزای پسته Eroiphyes pistaciae گال همان بد شکلی اندام گیاه بر اثر تغذیه آفت را گویند و این قسم از کنه ها باعث بد شکلی   شدید برگها ، خوشه ها و حتی سرشاخه های درختان شده و از محصول دهی آنها کم می کنند .

2-   کنه معمولی پستهTenupalpus granati  نوزادان این کنه ها با تغذیه از دم خوشه و دمبرگها باعث سیاه شدن و ریختن برخی میوه ها می شوند و اگر جمعیت آنها زیاد شود باعث ریختن برگها نیز می شوند .

مبارزه با کنه های پسته

    برای مبارزه با کنه های گالزا در زمانیکه بیش از نصف گلهای ماده پسته باز شده باشد و برای کنه معمولی پسته در مرداد و شهریور می توان با یکی از سموم زیر سمپاشی انجام داد :

·       گوگرد و تابل به نسبت 2 تا 3 در هزار

·       نئورون به نسبت 2 در هزار

آفات انباری پسته

پسته برداشت شده و قرار داده شده در انبار هنوز از گزند آفات در امان نیست که از آن جمله آفاتی همانند شب پره های زیان آور انباری شپشه ها و موشها از اهمیت بسیاری برخوردارند توجه داشته باشید مسئله آلودگی به افلاتوکسین نیز که از بیماریهای پسته است اغلب قبل از ورود پسته به انبار رخ می دهد ولی شرایط مساعد مثل وجود رطوبت بالا در انبار و یا در پسته های انبار شده می تواند باعث ایجاد و یا تشدید آلودگی شود ، مهمترین آفت انباری پسته شب پره هندی است که در زیر به شرح آن پرداخته شده است .

شب پره هندی

خسارت این آفت مربوط به لارو آن است که از مغز پسته خورده و در عوض توده تار و فضولات را در درون پسته ها به جا می گذارد . خسارت شب پره هندی بصورت مخفی و دور از چشم صاحبان انبار صورت می گیرد و معمولأ زمانی متوجه آن می شوند که بیشترین صدمه را وارد آورده زیرا لاروها در این موقع قابل رؤیت اند .

از زمان تخم گذاری شب پره ها بر روی پسته تا زمانی که نسل جدید پروانه ها از آنها بوجود می آیند حدود 40 روز طول می کشد و چون هر شب پره می تواند تا 350 تخم بگذارد بنابراین این آفت قادر است در شرایط مساعد به سرعت حجم زیادی از توده پسته را آلوده کند .

اقدامات ضروری برای پیشگیری و مبارزه با شب پره هندی

1-   رعایت مسائل بهداشتی انبار همانند ضد عفونی انبار قبل از استفاده .

2- جلوگیری از بالا رفتن حرارت و رطوبت در انبار با استفاده از برقراری جریان مداوم هوا بوسیله پنجره های دارای توری .

3-   بازدید مرتب و دقیق از نقاط مختلف و عمق های متفاوت توده پسته انباشته شده در انبار و یا درون کیسه ها .

4- در صورت مشاهده هر یک از مراحل رشدی شب پره ( تخم ، لارو ، شفیره و حشره کامل ) بر روی پسته باید شروع به اقدامات مبارزه ای کنید .

مبارزه شیمیایی علیه شب پره هندی

بسته به امکانات و حجم محصول انبار شده می توان از یکی از روشهای زیر استفاده کرد :

1- قرص گذاری ، به این منظور یا باید تمام منافذ انبار را کاملا بسته و یا آنکه روی محصول نایلون کشیده و به ازای هر متر مکعب پسته از 1.5 قرص 3 گرمی فستوکسین استفاده کرد . 

2- گازدهی ، برای این منظور بهتر است از اتاق مخصوص گازدهی استفاده کرده و یا کلیه فضاهای خروجی انبار را مسدود نموده و یا با نایلون توده پسته را پوشانیده . عمل گازدهی توسط کارشناسان ماهر و با وسائل گازدهی با استفاده از گاز متیل بروماید انجام می پذیرد .

  توجه :

·  متیل بروماید گاز فوق العاده سمی است و رعایت مسائل ایمنی و دور بودن از محل گازدهی ضروری است .

·  چون پسته دارای مقدار زیادی چربی است به آسانی بوی متیل بروماید را جذب و بوی نا مطبوعی پیدا می کند ، بنابراین پس از گازدهی باید تهویه کامل انجام گیرد .

·  گاز دهی پسته در زیر نایلون باعث از بین رفت حشرات مخفی شده در درز و شکافهای دیوارها و سقف انبار نشده و بنابراین امکان بازگشت دوباره آفت بر روی پسته ها وجود خواهد داشت . 

مبارزه با موش خانگی و صحرایی

در انبار خالی

    سموم گازی شامل اسید سیانیدریک مایع با دز 2 تا 4 گرم بر سانتیمتر مرکب به مدت 6 ساعت متیل بروماید با دز 2 تا 4 گرم بر متر مکعب به مدت 5 ساعت و یا کلرو پیکرین با دز 8 سانتیمتر به مدت 8 تا 12 ساعت را می توان در انبارهای خالی بکار برد .

 

در انبار پر

در انبارهای خواربار و مواد خوراکی برای مبارزه با موشهای انباری و خانگی می توان از متیل بروماید به روش زیر استفاده کرد :

متیل بروماید ، 4 گرم بر متر مکعب به مدت 4 ساعت در گرمای یک درجه سانتیگراد و یا بیشتر . راه آسانتر مبارزه با موشها استفاده از تله های مخصوص است .

فصل سوم

بیماری های مهم درختان پسته

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه پسته ( گموز )

    عامل این بیماری باعث خشکی درختان در باغهای پسته که ظاهرا بدون هیچ دلیلی و در حالیکه برگهایشان سبز خشک شده اند در مدت نسبتا کوتاهی رخ می دهد ، می شود چنین اتفاقی می تواند برای درختان مجاور این درختان و یا در ردیفهای دیگر همان باغ رخ دهد . در مناطق پسته کاری به این بیماری نام گموز یا انگومک پسته اطلاق می شود . عامل این بیماری قارچ میکروسکوپی است که در محل تماس بیشتر آب یا رطوبت با تنه درخت در زیر پوست آن ساکن شده و شروع به اضمحلال بافتهای تنه می کند .

مبارزه با بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه پسته

بهترین روش مبارزه با این بیماری در واقع انجام اقدامات پیش گیرانه می باشد ، بدین منظور باید از تماس مستقیم آب با طوقه درخت جلوگیری کرد . از این رو می توان خاک اطراف طوقه و تنه درختان را کنار زد ، این امر موجب می شود که طوقه درخت به راحتی در تماس مستقیم با هوا قرار گرفته و همواره خشک باشد و مورد حمله عامل بیماری قرار نگیرد .

عامل این بیماری چهار گونه قارچ شامل Phytophthora citrophthora  ، P.cryotogea ، P.drechsleri و P.megasperma  میباشد که قادر است هر ساله تعداد زیادی از درختان پسته بارور و غیر بارور را ازبین ببرد .

بیماری خشکیدگی شاخه های پسته¹

    خشکیدگی سر شاخه و شاخه های پسته ، کم و بیش در اغلب باغهای پسته استان کرمان و سایر مناطق وجود دارد . علاوه بر خشکیدگی سر شاخه ها که به علت وجود جمعیت بالای نماتدهای مولد غده ریشه در خاک و یا بر اثر آفاتی از جمله شپشکها ایجاد می شود ، در بعضی درختان قسمتهایی از شاخه بخصوص در محل سر شاخه به رنگ تیره در آمده و کمی فرو رفته و نشست پیدا می کند که به علت اختلاف رنگ از قسمتهای سالم شاخه به راحتی قابل تشخیص است . پیشرفت عارضه گاهی همراه با ایجاد صمغ بر روی شاخه می باشد . پوست و چوب شاخه ها به رنگ تیره در می آید و شاخه های مبتلا به تدریج می خشکد .

 

 

Shoot blight                                                                                                                

    آلودگی درختان پسته به این عارضه در نواحی مختلف رفسنجان بین صفر تا 85 در صد تعیین شده است . از برخی شاخه های مبتلا قارچهای مختلفی جدا شده است که Paecilomyces variotii و Cytospora sp. به ترتیب بیشترین فراوانی را داشته اند .

بیماری لکه برگی پسته

    یکی از بیماریهای جهانی پسته ، لکه برگی آن است که در اثر حمله چند گونه قارچ میکروسکوپی که اسامی آنها در زیر آمده است ، ایجاد می شود :

Phatogens : Alternaria alternate , Stemphylliuem spp. And Other Alternaria spp.

 علائم بیماری

    علائم این بیماری بصورت ضخم ( سوختگی ) های گرد یا زاویه دار در روی برگهای درختان پسته نر و ماده دیده می شود . زمانیکه میوه های پسته می رسند ضخم هایی روی پوست آنها ظاهر می شود .

 مبارزه با بیماری لکه برگی پسته

    این بیماری در حال حاضر زیاد شایع نبوده و شدید نمی باشد هرس شاخه های مجاور زمین ، از بین بردن علفهای هرز و آبیاری به موقع و مناسب از جمله اقدامات مفید می باشد همچنین در صورت شدت یافتن بیماری می توان با سم کاپتان به میزان 3 در هزار در زمان شروع ظهور علائم فوق به مبارزه شیمیایی اقدام نمود .

بیماری ماسوی پسته

    بیماری ماسوی پسته اولین بار در سال 1343 از باغات استان کرمان گزارش شد .  در اثر این بیماری ماده ای چسبناک و بیرنگ متمایل به سفید در بیت پوست استخوانی میوه و لپه های مغز دیده می شود . این ماده در مرحله ای که میئه از نظر رشد کامل شده است ، سفید و نسبتا سخت می باشد به همین دلیل این بیماری را ماسو می نامند .

عامل بیماری و نحوه انتقال

     طبق بررسی های به عمل آمده قارچ   Nematospora coryli Peglion عامل بیماری می باشد که توسط خرطوم سن ها به دانه های پسته منتقل می شود .

کپکهای سمی میوه پسته

    کپکها ارگانیزمهایی از سلسله قارچها هستند ، همگی آنها ساپروفیتند بر روی مواد آلی مرده می زیند و به ندرت پارازیت بوده بر روی ارگانیسمهای زنده وجود دارند . کپکها قادرند بر روی بسیاری از موادی که برای انسان مهم هستند ، رشد کنند . رشد کپکها به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی شامل رطوبت و دما میباشد و در شرایط مناسب  گروه خاصی از این ارگانیزمها سموم قارچی شیمیایی به نام افلاتوکسین تولید می کنند . نام افلاتوکسین از حرف اول جنس آسپرژیلوسو سه حرف اول بیانگر گونه فلاوسبعلاوه پسوند توکسین( به معنی سم ) ساخته شده است . تحقیقات نشان داده است که چهار نوع شایع از ماده افلاتوکسین که از نظر رنگ نور فلورسانس که در برابر نور ماوراء بنفش ایجاد می کنند متفاوتند وجود دارد عبارتند از :

B₁ ، B₂ ، G₁ و G₂ . 

اقدامات لازم برای کاهش آلودگی افلاتوکسین

1-   جلوگیری از تماس شاخه ها و خوشه های درختان با سطح خاک بوسیله قیم یا بستن نخ .

2-   مبارزه به موقع با آفات بخصوص آنهایی که بر روی میوه خسارت می زنند مانند آفت پروانه پوست خوار میوه .

3-   پوست گیری میوه ها در کوتاه ترین زمان ممکن حتی المقدور در همان روز برداشت .

4-   جلوگیری از لگد کوبی پسته برداشت شده هنگام نقل و انتقال آن از محل باغ به محل ضبط آن

5-   خودداری از انبار کردن پسته قبل از آنکه کاملأ خشک شده و رطوبت آن خارج شده باشد .

6-   خشک نگه داشتن هوای انبار از طریق تهویه دائم و مناسب و نیز رعایت بهداشت در انبار .

نماتد مولد غده در ریشه پسته

نماتدها کرم های گرد ، با بدن بدون حلقه و میکروسکوپی هستند که در زیستگاه های مختلف زندگی می کنند . نماتدهای انگل درختان پسته روی ریشه های گیاه تغذیه کرده و با نیش زدن ریشه و مکیدن محتویات سلولها بوسیله قطعات دهانی نیزه مانند خود که به آن استیله ( سوزن ) می گویند ، باعث ضعف درخت می شوند . نماتدها معمولا در خاک و اندام های زیر زمینی درخت می زیند .

علائم خسارت نماتد مولد غده ریشه

    نشانه های موجود در روی اندام های هوایی برای تشخیص مشکل نماتد کافی نبوده و برای تشخیص دقیق آن باید نمونه های ریشه و خاک را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار داد . اما از نظر ظاهری علائمی شبیه به عوارض ناشی از کمبود مواد غذایی ایجاد می نماید اما بر روی ریشه باعث تشکیل غده می گردد . ریشه هایی که به شدت آلوده هستند کوتاه تر از ریشه های سالم می باشند و ریشه های مبتلا قادر به جذب  آب و مواد غذایی نیستند . از این رو رشد و نمو درختان تقلیل می یابد و در نتیجه از میزان بار دهی و مقدار محصول کاسته می شود . این تقلیل رشد و نمو و کاهش محصول با تراکم جمعیت نماتد در خاک و همچنین سن درختان و نیز جنس خاک ارتباط مستقیم دارد .

کنترل نماتد مولد غده ریشه

    اقدامات مفید در مقابله با این نماتد شامل ، اصلاح بافت خاک ، دادن کودهای پتاسه به خاک و استفاده از پایه های مقاوم می باشد که تا کنون از بین پایه های مطالعه شده پایه سرخس مقاومترین آنها نسبت به نماتد مولد غده ریشه پسته تشخیص داده شده است