شته سبز سیب Green apple aphi
Aphis pomi
(Hom.: Aphididae)
این شته در سراسر کشور هر جا که سیب کشت شود وجود دارد. این آفت به برگ و نوک شاخههای نورس، جوانهها حتی گلها نیز خسارت میزند و باعث کم شدن محصول میگردد. گیاهان میزبان آن شامل سیب، گلابی، به، زالزالک و ازگیل میباشد. در نهالستانها و روی درختان جوان خسارتش بسیار شدید است. حمله شدید آن در باغهای بارده نیز به فراوانی دیده میشود. در درختان چه پیر و چه جوان پاجوشها بیشتر در معرض حمله این شته قرار دارند. بر اثر تغذیه این حشره برگهای جوان تغییر شکل میدهند. در این گونه پیچش برگها غالباً عرضی است. به عبارتی کلیتر برگهای جوان انتهایی بیشتر از همه در معرضحمله قرار دارند و بیشترین خسارت را میبینند.
زیستشناسی
سیکل زندگی این شته از نوع Holocyclic میباشد. زمستان گذرانی به صورت تخم است. این تخمها معمولاً روی شاخههای یکساله گذاشته میشوند. روی شاخههای سنین دیگر نیز ممکن است بتوان تخمی پیدا نمود. زمان تفریخ تخمها مصادف با باز شدن جوانههاست. فعالیت بهار این آفت شدید است و روی اعضا فعال و جوان گیاهی به سرعت به زندهزایی ادامه داده و مهمترین خسارت خود را در همان زمان وارد میآورد.
با بالا رفتن جمعیت، بالدارهایی در مجموعه شتهها ظاهر میشوند که انتشار آفت را به سایر درختان میزبان که در مجاورت قرار دارند به عهده میگیرند. این شته میزبان ثانوی برای تابستان گذرانی ندارد به عبارت دیگر تمام نسلهای خود را روی درختان میوه سردسیری که قبلاً اسامی آنها ارائه شد طی مینماید و اگر مشاهده میشود که در طول تابستان جمعیت آن به شدت کاهش مییابد به علت مهاجرت به طرف میزبانهای ثانوی نیست بلکه این کاهش نتیجه اثر حرارت شدید محیطی، ایجاد تغییراتی در شیره گیاهی و فعالیت قابل توجه دشمنان طبیعی این شته میباشد. از اوایل پاییز به بعد در جمعیت این شته فزونی محسوسی در مقایسه با جمعیت تابستانی پدیدار میگردد. افراد جنسی از اواخر مهر شروع به ظاهر شدن میکنند و تخمریزی تقریباً بلافاصله آغاز میگردد.
تعداد نسل شته سبز سیب در سال بر حسب شرایط آب و هوایی محل فرق کرده و معمولاً 15 تا 20 نسل در سال تولید میکند. این شته یک میزبانه است.
کنترل شیمیایی:
اگر شتهها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دی متون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده میشود ولی اگر موجب پیچیدگی نشوند از پریمیکارب (پریمور) که یک شته کش اختصاصی است، استفاد میشود. برای مبارزه با شتههای سبزی و جالیزی از هپتنوفوس (هوستاکوئیک) استفاده میشود چون اثر سریع داشته ولی کم دوام است.همچنین سموم پر دوام در اوایل فصل مصرف شود.
1. تیومتون(اکاتین) EC 60 % یک در هزار
2. اکسی دیمتون متیل EC25% یک درهزار
3. مالاتیون EC25% دو درهزار
4. پیریمیکارب(پریمور) Df50% نیم درهزار
5. پیریمیکارب WP50% نیم درهزار
6. هپتنفوس EC50% یک در هزار
7. دیازینون EC60% یک در هزار
سنک گلابی (Pear lace bug)
Stephannts pyri
(Hem.: Tingitidae)
در تمام مناطق میوهخیز کشور یافت میشود. میزبان آن سیب، گلابی و در درجه دوم به گیلاس و گاهی نیز هلو، زردآلو، گوجه، زالزالک و ازگیل، به ژاپونی و گل سرخ خسارت وارد میآورد. برگها در محل تغذیه فاقد کلروفیل شده و بهص ورت نقاط زرد رنگ در سطح فوقانی برگ دیده میشود. این نقاط با تغذیههای مداوم قهوهای شده و سپس برگها میریزند. حشره کامل و پورهها پشت برگها فضولاتی تولید میکنند که به صورت نقاط سیاه رنگ همراه با مایع چسبندهای میباشد. درختان آلوده ضعیف شده برگها قبل از خزان میریزند. اگر شدت آلودگی زیاد باشد میوهها هم ریزش میکنند.
زیستشناسی
زمستان را به صورت حشره کامل که از لحاظ جنسی هنوز بالغ نشده است در زیر پوستک درختان و زیر برگهای خشک درز و شکاف تنه درخت و دیوار و سایر پناهگاهها به سر میبرد. طول بدن حشرات کامل حدود 3 تا 4 میلیمتر و به رنگ قهوهای مایل به خاکستری میباشد. بالها مشبک، طول بالها تقریباً دو برابر طول بدن است. در بهار حشرات کامل مصادف با باز شدن کامل برگها ظاهر میشودند و پس از جفتگیری حشرات ماده داخل نسج در سطح زیرین برگ تخمریزی میکنند و روی آنها را با ترشحات سیاه رنگ میپوشاند. پورهها به فاصله 30 تا 40 روز از تخم خارج میشوند. دوره پورگی 4 تا 5 هفته و در این مدت پورهها 5 بار جلد عوض میکنند. 2 تا 3 نسل در سال دارد.
مبارزه
1ـ از بین بردن برگهای خشک و پوستکهای تنه درختان
2ـ شخم پاییزه
3ـ استفاده ازسموم فسفره آلی ماند اکامت و زولون
سرخرطومی سیب Apple blossom weevil
Anthonomus pomorum
(Col.: Curculionidae)
میزان اصلی آن سیب و علاوه بر آن به سایر درختان میوه دانهدار هم خسارت میزند، حشره کامل قبل از جفتگیری و تخمریزی از جوانهها، برگ، گلهای هنوز کاملاً بسته، حتی شاخههای بسیار کوچک حامل جوانههای گل و برگ تغذیه میکند. لارو نیز از اندامهای زایا نظیر پرچمها و تخمدانهای گل و میوه جوان تغذیه میکند. غنچههای مورد حمله باز نشده، گلبرگها خشک، غنچهها قهوهای و بسته باقی میمانند و سوراخی در آن بوجود میآید. در داخل غنچه آلوده تخم، لارو یا شفیره آفت ملاحظه میگردد.
زیستشناسی
حشره کامل در شکاف یا زیر پوست تنه درختان و یا پناهگاههای دیگر زمستان را به سر میبرد. در اواخر اسفند و یا فروردین پناهگاههای زمستانی را ترک کرده و شروع به تغذیه از غنچهها مینماید. مادهها یک تا دو روز پس از جفتگیری شروع به تخمریزی داخل غنچههای سبز میکنند. حشره ماده با خرطوم خود سوراخی در غنچه ایجاد میکند سپس چرخیده و انتهای شکم را در مقابل سوراخ قرار داده و تخمریزی میکند. تخم پس از 5 تا 15 روز تفریخ شده و لاروها پس از 2 تا 3 هفته تغذیه در داخل غنچهها تبدیل به شفیره میگردند. دوره شفیرگی یک تا دو هفته میباشد. سپس سرخرطومیهای نسل جدید غنچه را سوراخ کرده و از آن خارج میشوند و در پناهگاههای مختلف زمستان گذرانی میکند. این حشره یک نسل در سال دارد.
کنترل شیمیایی:
از سموم توصیه شده در مرحله غنچه قبل ازباز شدن گلها استفاده می کنیم
1. اندوسولفان EC35% و 1.5 درهزار
2. دیازینون wp40% و 1در هزار
3. فوزولن EC35% و 1.5 در هزار
کرم جگری یا کرم نجار (Goat moth)
Cossus cossus
(Lep: ossidae)
این آفت از نظر خسارت کم و بیش زمانند پروانه فری میباشد. بیشتر در نواحی معتدله سرد و مرطوب انتشار دارد. حشره کامل به رنگ قهوهای مایل به خاکستری است و عرض آن با بالهای باز گاهی به 80 میلیمتر میرسد. لاروهای جگری رنگ هستند بدین ترتیب که قسمت پشتی قهوهای مایل به قرمز و در پهلو زرد پررنگ به نظر میرسند. (لاروهای کامل طولشان به 100 میلیمتر هم میرسد).
از نظر گیاهان میزبان این آفت به سیب، گلابی، به، گوجه و بسیاری از درختان غیرمثمر و جنگلی حمله مینماید. در این بین، درختان سیب بیشتر مورد حمله قرار میگیرند. گفته میشود که این آفت به درختان مسن بیشتر حمله میکند. رژیم غذایی این آفت چوبخواری است لاروها از منطقه پوستی، کامبیوم و چوب درختان میزبان تغذیه میکنند. این گونه درختان که از بین ضعیفها انتخاب میگردند دچار ضعف بیشتری شده نهایتاً با حمله سایر حشرات چوبخوار نابود میگردند. برخلاف کرم خراط این لاروها به ندرت به شاخههای جوان خسارت وارد میکنند.
زیستشناسی
زمستان گذرانی به صورت لارو در درون تنه درختان و بدون دیاپوز اجباری است. هر دو سال یک نسل دارد. لارو پس از تکمیل رشد خود برای شفیره شدن خود را به نزدیکی سوراخ ورودی میرساند. لارو با استفاده از ترشحات بزاقی خانه شفیرگی آمیخته از خاک و ذرات چوب ساخته و تبدیل به شفیره میشود. دوره شفیرگی 3 تا 4 هفته و حتی گاهی 6 هفته طول میکشد. ظهور حشرات کامل در اواخر بهار و اوایل تابستان صورت میگیرد. حشره ماده پس از جفتگیری تخمهمای خود را به صورت دستههای 15 تا 50 تایی در شکاف پوست تنه درخت قرار میدهد. حداکثر تعداد تخم از 1400 تا 1900 متغیر و به طور متوسط 1000 عدد است. دوره جنینی تخم 14 روز سپس لاروهای جوان خارج و وارد پوست میشوند و از قسمتهای درونی تنه و شاخه تغذیه مینمایند.
مبارزه
1. چون سوراخ خروجی و ورودی لارو حشره یکی است از طریق مبارزه مکانیکی و با فرو بردن یک مفتول سیمی در دخل سوراخ میتوان لارو را زخمی کرد یا کشت.
2. با توجه به اینکه حشره فقط درختان پیر و ضعیف را مورد حمله قرار میدهد رعایت اصول بهداشت بهترین راه پیشگیری از این آفت میباشد.
3. آبیاری و تغذیه مناسب باعث حفظ فشارآوندی مناسب درگیاه می شود ولارو آفت نمی تواند به راحتی به چنین گیاهانی حمله کند.
کرم به Quince moth
Euzophera bigella
در سال 1342 ضمن بررسیهای دواچی و اسماعیلی در زمینه زیستشناسی و مبارزه با کرم سیب معلوم گردید که کرمزدگی میوههای سیب، گلابی و بخصوص به منحصر به کرم سیب نیست و گاهی در میان میوههای آلوده لاروهای قرمز ارغوانی رنگی مشاهده میشود که اگرچه نحوه خسارت آنها به گونه کرم سیب شباهت نسبی دارد ولی از نظر شکلشناسی کاملاً قابل تفکیک میباشند. همچنین مشاهده گردید که تعداد لاروهای ارغوانی رنگ نسبت به کرم سیب هرچه به پاییز نزدیکتر میشویم در زیر پوستکهای تنه درختان سیب و گلابی بیشتر میشود. با تفکیک لاروها بر حسب مشخصت ظاهری و قرار دادن آنها در انکوباتور شبپرههایی بدست آمد که از نظر شکل ظاهری کاملاً از کرم سیب متمایز بودند. نمونههایی از این حشرات برای تشخیص گونه به زوریخ ارسال گردید و بوسیله سوتر W.Sauter گونه E.bigella تشخیص داده شد. لاروهای این آفت اخیراً زیر پوست درختان انار مشاهده شده است.
زیستشناسی:
کرم به زمستان را به صورت لاروهای کامل در داخل پیلههای خاکستری رنگ و کشیده به سر میبرند. لاروهای زمستان گذران در اواخر اسفندماه به شفیره تبدیل میشوند. شفیره در اوایل فروردین و کمی قبل از باز شدن شکوفههای سیب به حشرات کامل تبدیل میشوند. لارو این حشره دارای دو رفتار چوبخواری و میوهخواری است. لاروهای چوبخوار فاقد دیاپوز اجباری و لاروهای میوهخوار دارای دیاپوز اجباری میباشند. رفتار چوبخواری در اول فصل (نسل بهاره) مشاهده میشود. برخی از لاروها تا آخر فصل این رفتار را ادامه میدهند. دوران چوبخواری روی سیب و گلابی و دوران میوهخواری روی به و گردو انجام میگیرد. پروانههای خارج شده از لاروهای زمستان گذران قسمت اعظم تخمهای خود را در شکافهای تنه و شاخهها میگذارند و لاروهای حاصل از آنها شروع به چوبخواری مینماید. محل تغذیه، عمق پوست و ناحیه کامبیوه است. البته تعدادی از تخمها در طول بهار روی میوهها نیز گذاشته میشوند که لاروهای حاصل هیچگاه قادر به ادامه این شیوه زندگی نیستند. میوهخواری از اوایل تابستان شروع میگردد. در این زمان تخمها اغلب به صورت انفرادی وگاهی 2 تا 6 تایی در روی میوه، شکاف تنه درخت گذاشته میشود. حشرات ماده محل تصال دم میوه را به سطح آن ترجیح میدهند، لاروها بیشتر از فرو رفتگی محل اتصال دو میوه وارد آن میشوند، در صورتیکه خراشهایی در سطح میوه وجود داشته باشد از محل خراشها نیز داخل میشوند. یک لارو معمولاً چند میوه را مورد حمله قرار میدهد. میوههای گردو معمولاً نمیریزند. لاروها از زیر پریکارپ و پوشش دانه آندوکارپ و گاهی از دانه تغذیه مینمایند. لاروها ممکن است در داخل میوه تبدیل به شفیره شوند. این آفت در شرایط کرج 3 تا 4 نسل در سال دارد و تراکم آن در نسل آخر به حداکثر خود میرسد. به همین دلیل خسارت آن در آخر تابستان و پاییز به خصوص روی سیب و گلاهی و به خیلی شدید است.
کنترل شیمیائی:
1. فوزالن(زولون) EC35% و 1.5 در هزار
2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2 درهزار
3. دیازینون EC60% و 1 درهزار
4. دیازینون WP40% و 1.5درهزار
5. اتریمفوس(اکامت) EC50% و 1در هزار
6. آزینفوس متیل WP20% و 2در هزار
کلمات کلیدی: