در اقلیم خشک یا نیمه خشک ایران ، انتخاب روش های آبیاری بهینه، نه تنها یک فن، بلکه یک هنر است. روش های سنتی آبیاری، همراه با نوآوری های جدید، هنوز هم می توانند کاربرد داشته باشند. یکی از آنها آبیاری کوزه ای است.

آبیاری کوزه ای در واقع یکی از روشهای سنتی آبیاری در مناطق خشک است که تا همین پنجاه سال پیش هم در حاشیه کویر لوت و اطراف یزد و اردکان رایج بود. در این روش گودالی را در زمین حفر می کردند و کوزه بزرگی را در آن قرار می دادند. آنگاه اطراف کوزه را با مخلوطی از خاک و کود حیوانی پر می کردند و بعد بذر سبزی و صیفی جات 

را در اطراف آن می کاشتند که محصول خوبی هم می داد و برای رفع نیاز مردم آن سامان خشک و بی آب بسنده بود.

متاسفانه این روش سنتی آبیاری (که ثمره قرنها تجربه مردم ما بود) تقریبا از پنجاه سال پیش منسوخ شد . علت آن بود که کارگذاری و پر کردن کوزه های سفالین به نیروی کار زیادی نیاز داشت، و نیز عملیات شخم زدن با ماشین آلات کشاورزی را دشوار می کرد زیرا کوزه ها بر اثر وزن و فشار این ماشین ها می شکستند. همچنین بر اثر احداث راههای جدید و رواج وسائط نقلیه نو مثل کامیون این امکان به وجود آمده بود که سبزی و میوه و صیفی جات را از مناطق دیگر به نواحی کم آب و خشک منتقل کنند. و بالاخره ورود موتور پمپ و امکان حفر چاه های عمیق آخرین ضربه را بر روش آبیاری کوزه ای وارد کرد و این سنت هم مثل خود کوزه ها زیر بار و فشار ماشین شکست. اما خیلی زود معلوم شد که ماشین در همه جا نمی تواند جای روش های سنتی را بگیرد.(همچنان که چاههای عمیق و موتور پمپ هم نتوانستند مثل قناتها زمینه بهره برداری پایدار از منابع آب زیرزمینی را فراهم سازند و خانه های به اصطلاح مدرن هم در گرمای کویر با آن در و پنجره های آهنی شان! نتوانستند جای خانه های کاه گلی را بگیرند.)

آبیاری کوزه ای روش بسیار کم مصرفی است که خاصیت "خود تنظیمی" دارد و از هدر رفتن آب گرانبها جلوگیری می کند. با آبیاری کوزه ای حتی می توان از آبهایی که میزان شوری آنها بیش از حد معمول است، در کشاورزی استفاده کرد. حالا مدتی است که مزایای آبیاری کوزه ای در سطح جهانی باز شناخته شده و عده ای تلاش میکنند که آن را به اصطلاح مدرنیزه کنند.

واقعیت این است که ایران در منطقه ای نیمه خشک و حتی خشک واقع شده و مردمان این سرزمین از عهد باستان با مشکل کمبود آب در بسیاری از نقاط ایران رودررو بوده اند. اما برخی از کارشناسان می گویند که بخش کشاورزی ایران می تواند چند برابر نفت درآمد داشته باشد و دلیلی که برای مدعای خود می آورند این است که ایران به خاطر اقلیم ویژه که دارد می تواند در هر چهار فصل در مناطقی از این سرزمین پهناور محصولات متنوع کشاورزی تولید کند. حتی اگر این ادعا را هم بپذیریم، مشکل بزرگ در راه تحقق آن تامین آب شیرین است کیمیایی که همیشه بر سر آن جنگ و دعوا بوده است. منابع آب تجدید پذیر در کشور ما قابل افزایش نیست و گاهی هم خشکسالی های ویرانگر داریم. با این همه ، گرچه منابع آب کشورمان محدود است، اما با استفاده از همین منابع و جلوگیری از به هدر رفتن آب می توانیم بر میزان تولیدات کشاورز بیافزاییم. در واقع مشکل اصلی در نادرست بودن شیوه آبیاری ماست به طوری که تنها بخشی از منابع آب نصیب گیاهان می شود و بخش بزرگتر به هدر می رود .